Doğu Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğünde görevli Dr. Ayşe Nuran Çil tarafından yerli tohum üzerinden yürütülen ıslah çalışmaları sonucunda geliştirilen ve 2018 yılında Tarım ve Orman Bakanlığı Tohumluk Tescil ve Sertifikasyon Müdürlüğünce tescil edilen “Ayşehanım” yer fıstığı çeşidi, dekar başına verimi, tane büyüklüğü ve lezzetiyle dikkati çekiyor.
Çerezlik ve diğer endüstriyel ürünlerde kullanım için bütün özelliklere sahip olan çeşidin GAP bölgesinde ekiminin yapılması ve yaygınlaşması için de çalışma başlatıldı.
Bu kapsamda Doğu Akdeniz ve GAP Tarımsal Araştırma Enstitüsü müdürlükleri iş birliğiyle Şanlıurfa’nın Harran Ovası ve Bozova ilçesinde deneme ekimi yapıldı.
Deneme üretimlerinde bu fıstık çeşidinin bölgede sağladığı verimle alternatif ürün olarak yetiştirilebileceği belirlendi.
Ürünü geliştirdiği için yer fıstığına ismi verilen Dr. Ayşe Nuran Çil, AA muhabirine, çerezlik kalitesi oldukça yüksek olan çeşidin 12 yıllık bir çalışmanın ardından tescil edildiğini söyledi.
Ayşehanım yer fıstığının çerez piyasasındaki en kaliteli çeşitlerden biri olduğunu belirten Çil, kavrulduğunda tadında acılık oluşmaması ve renginin bozulmamasından dolayı tescilli çeşidin ezme, baklava ve vegan sektöründe yer sütü olarak rahatlıkla kullanılabileceğini ifade etti.
Çil, bitkinin toprak altındaki kök bölgesinde çok fazla bakla oluşturduğunu dile getirerek, şunları kaydetti:
“Hem verimi hem tane büyüklüğü hem de hastalıklara karşı, özellikle kök çürüklüğü hastalığına da dayanıklı olduğu için verim değerlerinde dekar başına kabuklu olarak 550-600 kilogram, iç olarak ise yüzde 75 oranında net randıman sağlamakta. Şu anda GAP Tarımsal Araştırma Enstitüsü ile çalışmalar yürüttük. Şanlıurfa’da kırmızı ağır topraklarda ve Bozova ilçesinde beyaz kireçli topraklarda olmak üzere 2 alanda denemelerimizi yaptık. Her iki toprak yapısında da olumlu sonuçlar aldık. İki alanda da besleme ve teknik konularda farklılıklar belirledik. Bu bölgede Ayşehanım yer fıstığı çeşitlerinin üretiminin yapılması için çalışmalarımızı yürüteceğiz. Bununla ilgili de eğitimler ve yayınlar yapmayı planlıyoruz.”
– Sınır bölgelerindeki arazilerde fıstık üretilmesi önerisi
Şanlıurfa’nın sınır hattında bulunduğunu, uzun boya sahip tarım bitkilerinin ekilmesine izin verilmediğini belirten Çil, bu bölgedeki arazilerin yer fıstığı ekimi için rahatlıkla kullanılabileceğini ifade etti.
Yer fıstığının kısa boyu sayesinde bu bölgelerde herhangi bir güvenlik sorunu oluşturmayacağına işaret eden Çil, şöyle konuştu:
“Yer fıstığı hem yerin altında yer alan tanelerindeki yüzde 50 yağ oranı kapasitesiyle çerez, yağ ve gıda sanayine katkı sağlayabilir hem de üst bitki aksamıyla da hayvan yemi olarak değerlendirilmesi söz konusu. Hayvanların kaba yem ihtiyacının bu bölgelerden karşılayabilmek için bu yer fıstığının kuru madde olarak sindirilmesi oldukça kolay, dolayısıyla balya yapılarak yem sanayisinde rahatlıkla kullanılabileceğini biliyoruz. Hatta gerekirse sınır bölgelerinde üretilecek yer fıstığının bitki kısmının bir bölümü alınarak biyogaz olarak değerlendirilmesi mümkün görünüyor. Dolayısıyla bu yer fıstığı çeşidimizin potansiyelinin burada artırılacağını düşünüyoruz.”
– “Alternatif ürün olarak tavsiye ediyoruz”
GAP Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdür Yardımcısı Halil Hatipoğlu da kurum olarak bölgedeki tarım bitkisi çeşidini artırmaya yönelik çalımalar yürüttüklerini, bunlardan birinin de yer fıstığı olduğunu söyledi.
Yerli ve milli çeşit olan Ayşehanım yer fıstığının Talat Demirören Araştırma İstasyonu’nda 5 dekarlık alana ekimini yaptıklarını kaydeden Hatipoğlu, “Harran Ovası’nın göbeğindeki araştırma istasyonumuzda bu yer fıstığı çeşidinin ana ürün olarak nisan ayında ekimini yaptık. Şu anda hasat dönemine yaklaşmaktayız. Yaptığımız incelemelerde yer fıstığı bitkisinin tane tutumu çok iyi, veriminin dekar başına 500 kilogram olarak gerçekleşmesini bekliyoruz.” diye konuştu.
Hatipoğlu, amaçlarının, bölgedeki çiftçiler alternatif ürün aradıklarında arazilerine susam, soya fasulyesi, yer fıstığı gibi bitkilerin rahatlıkla ekimini yapmalarını sağlamak olduğunu anlatarak, böylece arazilerin organik yapısının gelişeceğini bildirdi.
Yer fıstığının çiftçilere kar sağlayan bir bitki olduğuna dikkati çeken Hatipoğlu, “Bu nedenle düzenlediğimiz tarla günü etkinliğiyle Ayşehanım yer fıstığı çeşidini çitçilerimize tanıttık. Çiftçilerimiz bu yer fıstığının rahatlıkla ekimini yapabilir. Verimiyle kendini kanıtlayan bir çeşit.” dedi.
