Yıllardır haberlerde yahut sosyal medyada” it dalaşı” olarak nitelendirilen havacılık haberlerini görüyoruz.
Bu terimi basın bültenlerinde, Türkiye ve Yunanistan savaş uçakları arasında Ege Denizi üzerinde yaşanan olaylardan da duyduğumuz çok olmuştur. İt dalaşları, iki ülke arasında genelde gerginlik oluşmasına neden olmaktadır.
Peki o zaman nedir it dalaşı (dog fight), kökeni ve tarihçesi nereye dayanmaktadır? Bu yazımızda buna dair bilgiler bulacaksınız.
İt dalaşı, iki köpeğin kavga etmesi değil elbet. Herhangi iki ülkeye ait savaş uçaklarının birbiri çevresinde burgu gibi dönüşlerle taciz için manevra yapması anlamında kullanılmaktadır. Bir askerlik terimi olup, kökeni I. Dünya Savaşı’na dayanmaktadır.
Savaş uçakları arasında havada yapılır. Dalaşma, bir savaş uçağını vurabilecek konuma gelme ve aynı zamanda o savaş uçağı tarafından vurulmayacak duruma gelmeye çalışma şeklinde devam eder.
Tarihçe
İt dalaşı ilk kez 1913’te, uçağın icadından kısa bir süre sonra Meksika’da gerçekleşti. II.Dünya Savaşı’ndan sonra artan hızların ve daha uzun menzilli silahların it dalaşını modası geçmiş hale getireceğine dair inançlara rağmen, her büyük savaşın bir parçası olmaya devam etmiştir.
30 Kasım 1913’te Meksika Devrimi sırasında, iki Amerikan askeri arasında, karşı taraflar için savaşan Dean Ivan Lamb ve Phil Rader arasında meydana geldi. Her iki adamın da öldürme emri vardı, ancak pilotların hiçbiri diğerine zarar vermek istemedi, bu nedenle, mühimmat tedariklerini tüketmeden önce kasıtlı olarak atıştan vazgeçtiler.
İt dalaşının uçaklara maliyeti
İt dalaşının maliyetine dair 2018 yılına dair şöyle bir bilgi paylaşılmış: Bir F-16 savaş uçağının bir saatlik it dalaşı 10 bin euro, Mirage savaş uçağının ise 11 bin euroya mal oluyor. Yunanistan, Türkiye’ye ait savaş uçaklarını Ege semalarından püskürtme manevraları ve it dalaşına, yılda 20 milyon euroya yakın para harcadı. Yunan basınına göre son dönem hariç, savaş uçakları yılda 2 bin 500 ile 4 bin uçuş saatini Türkiye’ye ait savaş uçaklarıyla it dalaşında geçirdi.
İt dalaşının nedenleri
-Psikolojik üstünlük sağlamak
-Caydırıcılık
-Savaş şartları dışında, can ve mal kaybı olmadan etki oluşturmak
-Savaş şartları dışında, askerî teknoloji ve olanakların kabiliyetini ve kapasitesini test etmek
-Askeri gerginliklere neden olmak
-Gövde gösterisinde bulunmak
