Urfa’da işte gebelik artışının sebebi
Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ), doğumdan sonra tekrar hamile kalmak için en az 18 ay beklenmesi tavsiyesinde bulunuyor. Örgüte göre, iki gebelik arasında olması gereken ideal süre 24 ay. Eğer bu sürenin altında bir gebelik olursa anne sağlıklı bir gebelik geçirmiyor ve hem anne hem de bebek için riskli bir süreç başlıyor. Bebekler ya anne karnındayken ya da doğduktan kısa bir süre sonra ölebiliyor. Buna bazen anne ölümleri de eşlik edebiliyor.
Fakat DSÖ’nün gebelikteki ideal süre önerisine 2021’in doğum şampiyonu olan Şanlıurfa’da pek dikkat edilmiyor.
Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) 2021 verilerine göre, doğurganlık hızının en yüksek olduğu il Şanlıurfa’da, Sağlık Bakanlığı’nın daha önceleri ücretsiz olarak dağıttığı aile planlaması malzemeleri artık verilmiyor.
Şanlıurfa’da aile sağlığı merkezlerinde 3 yıl öncesine kadar kondom, spiral, doğum kontrol hapı ve üç aylık iğneler ücretsiz sunuluyordu. Sağlık Bakanlığı’nın bu uygulaması 2019’dan sonra kesildi.
Şanlıurfa Aile Hekimleri Derneği (ŞUAHED) Başkanı Aile Hekimi Yusuf Eryazgan’a göre, bu desteğin kesilmesi Şanlıurfa’da gebelik ve doğum sonrası anne ve bebek ölümlerinin artmasında pay sahibi.
Bu konuda ellerinde kesin veriler bulunmasa da söz konusu ilaçlara erişimin kısıtlanmasından bu yana gebeliklerde artış yaşandığını ve bunu sahada gözlemleyebildiklerini vurguladı.
BİHA’ya konuşan Eryazgan, aile planlaması malzemelerinin gebe sayısı çok fazla olan Şanlıurfa gibi iller için çok elzem olduğuna dikkati çekti.
Aile planlaması desteğinin sürmesi için birçok kez Halk Sağlığı Genel Müdürlüğüne ve İl Sağlık Müdürlüğüne talepte bulunduklarını belirten Eryazgan, taleplerine geri dönüş alamadıklarını ifade etti. Eryazgan, şunları söyledi:
“Bu korunma malzemeleri olmadığı için insanlar parayla bunlara erişmek zorunda kalıyorlar. Ortalama bir hapın maliyeti bir kişiye aylık 80 lira civarında. Bu da yıllık bin liraya yakın bir para ediyor. İnsanların geçim sıkıntısı yaşadığı bir dönemde, insanlara bunu al demek veya bunu mutlaka alman gerekiyor demek biraz zor. İnsanlar bunu zaten alamayacaklarını beyan ediyor.”
“4-5 AY KORUNABİLİYORLAR”
ŞUAHED Başkanı Aile Eryazgan, arka arkaya gebeliğin risklerine değinerek, sözlerini şöyle sürdürdü:
“Gebelikte, özellikle anne ve bebek ölümünde en büyük risklerden birisi, bilimsel olarak da kabul edilmiştir bu, hatta ilimizde anne bebek ölümleriyle ilgili toplantılarda en çok konuşulan konudur, arka arkaya gebelik yaşanması. Dünya Sağlık Örgütü, iki senede bir gebeliği daha uygun görüyor, çünkü annenin hem kendisine hem de bebeğe yetebilmesi için iki yıl toparlanma süresi gerektiğini düşünüyor. Ama bizim gebelerimiz ne yazık ki sadece bazı zamanlarda 4-5 ay korunabiliyorlar. O da anne sütü verdikleri için, anne sütünün bir koruyucu özelliği var ama anne sütünün koruyucu özelliği de bu süreden sonra ortadan kalkıyor. 5 ay önce doğum yapmış bir anne, yeni bir gebelikle karşımıza çıkıyor. Bu da anne bebek ölümleri için çok büyük bir risk ortaya çıkarıyor.”
“HİÇBİR VATANDAŞA VEREMİYORUZ”
Aile sağlığı merkezlerine gelen hiçbir vatandaşa hap ile üç aylık iğneler şeklinde olan ilaçlardan veremediklerini kaydeden Eryazgan, “Bunlar için reçete yazıyoruz, o zaman yoğun maliyetin altından vatandaş kalkamıyor. Özellikle sosyo-ekonomik gelişmişliğin kötü olduğu bölgelerde zaten beslenme ve gıda alımı konusunda sıkıntı yaşayan vatandaş bu ilaçları alamadığı için arka arkaya gebelikler, düşükler ya da anne bebek ölümleri riskinin artmasına maruz kalıyor. Bunun açıkçası bir an önce çözülmesi gerekiyor. Bu ilaçların verilmemesi hem bebek açısından hem de anne açısından büyük risk teşkil ediyor” diye konuştu.
Eryazgan, vatandaşın zor durumda kalmasını istemediklerini belirterek, “Bizim öncelikli görevlerimizden birisi ailenin bütün bireylerinin hasta olmadan, zarar görmeden önlem alınması. Elimizde böyle bir imkan varken bu imkanın birden bire ortadan kalkması bizi üzüyor, vatandaşın zor durumda kalmasını ve hasta haline gelmesini istemiyoruz. İlimiz anne ve bebek ölümleri noktasında kritik noktada, her zaman takip edilen bir il. Sürekli sıkıntı yaşanabilecek durumlar var. Onun için bunun bir an önce çözülmesini istiyoruz” dedi.
