Çanak Çömleksiz Neolitik çağ yerleşimi Sayburç, 2021 yılında köydeki bahçe duvarlarında dikilitaş parçalarının kullanıldığının Şanlıurfa Arkeoloji Müzesi’ne bildirilmesi üzerine bulundu. Sayburç ayrıca, Şanlıurfa’da Göbekli Tepe ve çevresindeki diğer on bir arkeolojik alandan oluşan Taş Tepeler’den biri. Sayburç yerleşmesinin, Göbekli Tepe’nin son dönemleriyle çağdaş olduğu düşünülüyor.
Arkeofili’de yer alan habere göre; Taş Tepeler, Göbekli Tepe ile çağdaş olan ve benzer özellikler taşıyan başka yerler de olduğunu gösteriyor. Bu yerlerin tamamının yüksek tepeler üzerinde, avcılık için ideal alanlarda olduğu anlaşılıyor. Bunlara ek olarak Göbekli Tepe Kültürü’nü anlamamız için büyük önem taşıyor.
Şanlıurfa Arkeoloji Müzesi tarafından, Doç. Dr. Eylem Özdoğan yönetiminde kazıları yürütülen Sayburç’ta, 2021 kazı sezonu sırasında, kireçtaşı ana kaya içine açılan dairesel planlı, çukur tabanlı bir yapı bulundu. Yaklaşık 11 metre çapındaki yapının duvarı boyunca yine ana kayadan biçimlendirilmiş yaklaşık bir metre yüksekliğinde bir seki yer alıyor. 60-70 cm genişliğindeki sekinin arka bitimindeki tahribattan kurtulan küçük bir alanda, yapının kaplama duvarı hâlâ duruyor.
Sekinin ön yüzünde ana kaya yüzeyine kazınmış kabartma şeklinde birbiriyle ilişkili beş figür yer alıyor. Doğu kısmındaki üç figürde, önden betimlenen bir insan ile iki yanında insana dönük, birbirleri ile biçimsel olarak aynı iki leopar yer alıyor. Leoparların ikisi de yandan, ağızları açık, dişleri gözükür, kuyrukları yukarıda betimlenmiş. Ortadaki erkek figürü sağ eliyle fallusunu tutuyor, sol eli ise karnının üzerinde. Erkek figürün boynundaki üçgen kolye ya da yakalık şeklindeki çizgiler, bölgedeki Neolitik insan figürlerinin birçoğunda görülüyor.
Sahnenin batısında, sırtı bu figürlere dönük, fallus uzantısından erkek olduğu anlaşılan başka bir insan daha yer alıyor. Leoparlar gibi yandan betimlenen bu figür, bir boğa ile karşılıklı duruyor. Sol elinde altı parmağı olduğu görülen bu insanın sol kolu yukarı kalkmış, sağ eliyle baş aşağı duran bir yılanı tutuyor. Bu figürün yüzü, boğaya doğru bakıyor.
