Yarım asırdan fazla süredir çarşıda kürkçülük yapan Ramazan Yıldız’a göre, kürk fiyatlarının bu kadar artmasının ve kürkçülük mesleğinin bitmesinin en önemli nedenlerinden biri, Güneydoğu’da hayvancılığın bitmesi.
Şanlıurfa’da ekonomik sorunlar, gelişen teknoloji ve çevresel faktörlerden dolayı birçok tarihi meslek günümüzde yok oldu ya da yok olmak üzere.
Şanlıurfa’nın önemli kültür miraslarından biri olan kürkçülük mesleği de yok olma tehlikesiyle karşı karşıya. Çeyrek asır önce sayıları 200’ü bulan kürkçü ustalarının sayısı, bugünlerde kürk maliyetlerinde yaşanan artışlardan dolayı bir elin parmaklarını geçmiyor.
Şanlıurfalı erkeklerin geçmişten beri soğuktan korunmak için giydikleri deri kürkler, genellikle ince derili koyunların derisinden yapılıyor. Bir kürk için ortalama 50 ila 100 koyun derisi gerekiyor.
Bir kürk için bu kadar deri gerekliyken Şanlıurfa’da bulunan kürk ustaları, Güneydoğu’da hayvancılığın bitmesine bağlı olarak yeteri kadar hayvan derisi bulamadığı için dışarıdan ithal deri getirtiyor. Deriler ithal getirildiği için de kürk maliyetleri yükseliyor. Bu nedenle orijinal derilerden yapılan kürklerin fiyatı 5 bin TL’den başlayıp 60 bin TL’ye kadar varabiliyor.
Tarihi çarşılar bölgesinde bulunan Sipahi Pazarı’ndaki dükkânında yarım asırdan fazla bir süredir kürk satan esnaf Ramazan Yıldız, zor günler yaşayan kürkçülük mesleğini anlattı.
TARİHİ MESLEKLER YOK OLUYOR
Yıldız, Şanlıurfa’da kültürel miras olan kürkçülük gibi önemli mesleklerin yeterince tanıtılmadığını belirterek, şunları söyledi:
“57 yıldır baba mesleği olan kürkçülük ve halıcılık mesleğini yapıyorum. Bundan 20 hatta 30 sene önce Sipahi Pazarı’nda bulunan kürkçüler, günde bir kamyon mal satardı. Ama şua an haftalarca siftah yapamadan dükkanlarımızı kapatıyoruz. Bu pazarda sadece kürk değil, el dokuması halı, kilim ve paspas gibi ürünler de satılırdı. Çevre illerden toplayıp getirdiğimiz bu ürünleri kürklerle beraber yurt dışına satardık. Ancak kürkçülük bittiği gibi halıcılık da bitme noktasına geldi.
Tabii bu mesleklerin bitmesinin, rağbet görmemesinin bir diğer nedeni, tanıtımını yapamıyor olmamız. Kürk, Urfa’yla özdeşleşmiş, kültürel bir miras haline gelmiş bir ürün ancak bunu yeterince tanıtamadığımız için neredeyse bitti.”
Yıldız, el işi yapılan deri kürklerin 5 bin liradan başlayıp 50-60 bin liraya kadar çıktığını kaydetti.
“Fiyatlar böyle olunca alan olmuyor, alan olmayınca da kürkçüler kepenk kapattı” diyen Yıldız, eskiden söz konusu pazarda 200’e yakın kürkçü varken şuan 2, 3 kişinin zor bulunduğunu ifade etti.
YILDIZ: HAYVANCILIK BİTTİ
Kürkçülük mesleğinin yok olmaya başlamasının en büyük nedenlerden birinin Güneydoğu’da hayvancılığın bitmesi olduğunu dile getiren Yıldız, sözlerini şöyle sürdürdü:
“Kürkçülüğün bitmesi ve fiyatlarının bu kadar yüksek olmasının en büyük sebeplerinden biri, Güneydoğu’da hayvancılığın bitme noktasına gelmesi. Hayvan olmayınca deri bulunamıyor, deri bulunamayınca kürk yapılamıyor. Günümüzde devletimiz hayvancılığın gelişmesi, artması için bazı köylülere 5, 10 hayvan veriyor ama bu da yetersiz. Köylüye yeteri kadar destek verilirse, bu bölgede hayvancılık geliştirilirse kürkçülük mesleği yeniden canlanır, kürk fiyatları bu kadar yüksek olmaz.
Fiyatların bu kadar yüksek olmasının bir diğer sebebi ise derilerin dışarıdan ithal şekilde gelmesi. Başta Azerbaycan ve Tacikistan olmak üzere, Türki Cumhuriyetlerden ithal edilen derilerin fiyatları yüksek. Bir de gelen deriler uzak mesafeden geldiği için bazen kurumuş ve çürümüş halde geliyor. Kuruyan ve çürüyen deriden kürk olmaz ki.
Aslında bakarsanız 50 bin lira bir kürk için büyük bir para ama masrafı da fazla. Asıl hakiki deri kürkler, düşük yapan koyunların yavrularının derilerinden yapılır. Bu yavru daha su içmediği için derisi hafiftir ve kürk için uygundur. Bir kürk için yaklaşık 100 tane kuzu derisi gider. Bu yönden baktığınız zaman harcanılan 100 deri için 50 bin lira pahalı değil.”
“ZENGİN KÖY AĞALARI ALIYOR “
Yurt dışına ihraç edilen derilen artık iç piyasada tüketildiğini belirten Yıldız, “Kuveyt, Suriye, Ürdün, Irak ve Suudi Arabistan gibi ülkelerden gelip alıyorlardı. Günde pazardaki esnaf olarak 100, 150 tane kürk ihraç ediyorduk bu ülkelere. Ama şuan baktığınız zaman 200 kürkçüden 3 tane kalmış, bunlar da deri bulamıyor. Deri bulanda ancak iç piyasada tüketiyor. Zaten şuan sadece zenginler Harran’dan gelen köy ağaları bu kürkleri alıyor” diye konuştu.
Yıldız, deri kürklerin pahalı olmasından dolayı piyasaya suni kürk çıktığını ifade etti. Bu suni kürklerin de 500 lira ile bin 500 lira arasında satıldığını ve genellikle maddi durumu iyi olmayan yaşlılar ve çobanlar tarafından alındığını söyledi.
Yetkililere çağrıda bulunan Yıldız, tanıtım yapılması gerektiğini dile getirdi. Yıldız, “Şanlıurfa için yeteri kadar tanıtım yapılmıyor. Kürk gibi kültürel miraslarımız yeterince tanıtılmıyor. Belediyemiz ve Kültür Bakanlığımızdan Şanlıurfa için tanıtım yapılmasını talep ediyorum. Bir de Tarım ve Orman Bakanlığı öncülüğünde Güneydoğu’da bir hayvancılık seferberliği yapılsa, köylerde her bir haneye en azından 10, 15 tane küçükbaş hayvan verilse, yeniden hayvancılık canlanır bölgemizde. Bu bölgede hayvancılığın gelişmesi sadece kürkçülük için değil artan et fiyatları için de bir çözüm olabilir” dedi.
