Duyan Bilen Az! Urfa’da Yetişen Kebat Meyvesi Sizi Çok Şaşırtacak
İlçe sakinlerinin ev yapmadan önce bahçelerine dikecek kadar önemsedikleri meyvenin tanıtımında ise yetersiz kalındığı görüldü.
Anavatanı Hindistan olan ve Şanlıurfa’da bölgenin incisi eski Halfeti’de yetiştirilen yöreye özgü “Kebat meyvesi”nin reçel yapım zamanı geldi.
Her yıl, Aralık Ayı’nda ilçe sakinlerinin bahçelerinde hasadını yaptıkları kebatın bugünlerde reçelini yapmak için evlerde tatlı telaş başladı. Kokusu ve tadıyla adeta iştah kabartan; hemen hemen her evin bahçesinde yetiştirilen meyvenin bugüne kadar tanıtımı; gastronomiye, sağlık, kozmetik gibi sektörlere kazandırılması için yeterli adımlar atılmadığı ortaya çıktı. Zira kentte kebat meyvesini duyan ya yok yada sayıları oldukça az.
İlçede bereketin sembolü olarak görülen kebatın aynı zamanda doğal dezenfektan olduğunu açıklayan Harran Üniversitesi Biyoloji Bölüm Başkanı Prof. Dr. Hasan Akan, belki de pek çok kişinin adını ilk defa duyacağı meyve ile ilgili özel ve önemli bilgiler paylaştı. Halfeti’de yetiştirilen bitkilerin halk geleneğindeki kullanımları ile ilgili doktora tez çalışmalarına da danışmanlık yapan Prof. Dr. Akan, kebatın bölge bölge farklı isimlerle adlandırıldığını dile getirerek “Kebat nedir?” sorusuna şöyle cevap verdi:
KEBAT NEDİR?
“Halfeti yöresinde doktora öğrencim Emine Atçı ile yaptığımız saha araştırmalarına göre bergamot bitkisine Halfeti’de kebat, Akdeniz sahillerinde bergamot ve Karadeniz’de ise Ağaç Kavunu denilmekte, hatta Suriye’de bile kebat ismiyle bilmektedir. Fakat Türkiye’nin Akdeniz sahillerinde daha çok bergamot adıyla tanınır. Anavatanı Hindistan olup, ülkemizde en çok Antalya, Adana, Mersin ve Hatay civarlarında yetiştirilmektedir. Bergamot veya kebat bitkisi turunçgiller ailesinden olup; bilimsel ismiyle Citrus Bergamia olarak bilinmektedir. Acı portakal ve limonun bir melezi olarak bilim dünyasına tanımlanmıştır. Kebat ağacının limon gibi koyu yeşil yaprakları,yıldız şeklinde çiçekleri ve sarı meyveleri vardır. Bergamot meyvesi İtalya, Doğu Afrika, Fildişi Sahili, Arjantin, Brezilya, Türkiye ve diğer Akdeniz ülkelerinde yetişmektedir. Kebat bitkisi çok sayıda antioksidan içeren hoş kokulu narenciye grubu bir meyvedir.”
HALFETİ’DE EVLER YAPILMADAN ÖNCE EVİN BAHÇESİNE DİKİLEN AĞAÇ: KEBAT
Kebatın Halfeti için önemine değinen Prof. Dr. Akan “Kebat bitkisi uzun yıllardır Halfeti’nin kültüründe önemli yeri olan bir bitkidir. Hatta yöre halkı bu bitkiyi bereket sembolü olarak gördükleri için evlerini yapmadan önce evlerin bahçesine dikerler. Halfeti’de geleneksel olarak her sene aralık ayında kebat reçeli yapılır ve reçel sabah kahvaltılarında tüketilir. Eski sobalı evlerde de bu bitkinin kabukları sobanın üzerine konulurdu ki evin her tarafı güzel koksun diye” dedi.
ŞİFALI MEYVE KEBATIN FAYDALARI NELER?
Prof. Dr. Akan “Şifalı meyve” dediği kebatın yararları hakkında da önemli bilgiler paylaşarak “Yapılan bilimsel çalışmalara göre kebat yağının dermatofitlere karşı antifungal ve antibakteriyel etki gösterdiğini tespit edilmiştir. Vitamin ve mineral türleri içermesi nedeniyle şifalı meyve olarak da bilinir. Meyve kabuklarından sıkma metodu ile bergamot esansı elde edilmekte ve parfümeri sanayisinde kullanılmaktadır. Bergamot bitkisinin hem kabuğundan hem de yapraklarından çay demlenmekte ve kış aylarında en çok tüketilen bitki çayları arasında yer almaktadır. Bağışıklık sistemini güçlendirdiği ve vücut direncini arttırdığı hususunda bilimsel çalışmalar mevcuttur” ifadelerini kullandı.
KEBAT İÇİN HASTANELERDE KULLANILSIN ÖNERİSİ
Koronavirüs salgının ardından her eve giren dezenfektanların bazılarının yüksek alkol içermesinden dolayı cilde zarar verdiği bilinirken Prof. Dr. Akan, kebatın dezenfektan olarak da kullanılabileceğini açıklayarak “Kebat aynı zamanda doğal bir dezenfektan malzemesi olarak da kullanılmaktadır. Bu bağlamda kebat bitkisinden elde edilen uçucu yağların hastanelerde dezenfektan olarak kullanılmasını önermekteyiz” diye konuştu.
“ADINA FESTİVALLER DÜZENLENMELİ”
Prof. Dr. Akan, yöre halkının barınma ihtiyacından dahi öncelikli tuttuğu meyvenin tanıtımı için önerilerini ise şöyle sıraladı:
“Halfeti Kaymakamlığı’nın kebat bitkisini yaygınlaştırması, adına festivaller düzenlemesi, elde edilen reçel ve diğer ürünleri gelen turistlere hediyelik eşya olarak pazarlaması gerektiği kanaatindeyim.”
HALFETİ KAYMAKAMI KEBAT İÇİN ÇALIŞMA BAŞLATIYOR
Şanlıurfa’nın UNESCO’nun ‘Dünya Gastronomi Şehri’ unvanını alması için çalışmalar sürerken, meyve festivalinin de yapıldığı Halfeti ilçesindeki kebat meyvesine karşı ilgi, Halfeti Kaymakamı Selin Sarı’dan geldi.
Geçtiğimiz günlerde bahçelerde dolaşarak kebat meyvesini inceleyen ve meyve hakkında bilgiler alan Kaymakam Sarı, “Kebat, Halfeti’de bahçelerimizde yetişmekte. Her evin bahçesinde yetişebiliyor” dedi.
Özellikle kebat meyvesinin reçel yapımı konusunda ön plana çıktığına dikkat çeken Kaymakam Sarı, kebat ile uğraşan kadınların istihdama kazandırılması için çalışma yapacaklarını şu sözlerle duyurdu:
“Kebat ile ilgili planımız ve çalışmalarımız olacak. Bunun tanıtılması adına, kadınların istihdama katılması noktasında ajanslarımız ile işbirliği içerisinde çalışma yürütmeyi düşünüyoruz. İnşallah faydalı oluruz. İlanlar, başvurular çıkınca başvurularımızı yapacağız. İlçemiz adına hayırlı olur inşallah.”
