Son günlerde bazı tarikat üyelerinin çocuk tecavüzüne karışması, bazılarının kadınlara yönelik sapıkça görüntülerinin ulusal medya ve sosyal medyaya düşmesi, “elimi öpen cennete gider” fetvaları, tarikat liderlerinin kendi aralarında basın aracılığıyla söz düellosuna girmesi, birbirlerini üçkağıtçılıkla suçlaması gündeme tarikat ve cemaatleri soktu.
Tartışmalar iki ana eksende yürütüldü.
1)Kur’an’da tarikata yer var mı?
2)Dinde tarikat varsa tarikat-toplum-devlet ilişkisi yeniden düzenlenmeli mi?
11 Eylül 2020 tarihinde Habertürk’de İlahiyatçı-Akademisyen Prof.Hilmi Güler, eski milletvekilli Altan Tan, Gazeteci İsmail Saymaz, Araştırmacı Yusuf Kaplan, Öğretim Görevlisi Ramazan Kurtoğlu, Hukukçu Prof.Dr Ersan Şen bu konuyu derinlemesine 4 saat tartıştılar.
İlahiyatçı Akademisyen Prof. Dr. Hilmi Güler, tarikatların Kur’an’da yeri olmadığını ama geleneksel dinde yeri olduğunu, tarikatın ‘doğru yol’ anlamına geldiğini, iyi insan yetiştirmek gibi bir hedefleri olduğunu ancak ne var ki son yıllarda tarikatların merdiven altına indiğini, denetimsiz bırakıldığını, siyasette, devlette kadro ayartmaya çalıştıklarını, siyasete ve ticarete bulaştıklarını anlattı. “Bu şekil bir tarikatçılık olmaz” dedi.
Altan Tan, geleneksel din içinde tarikatın yerinin olduğunu, tarikatın doğru yol anlamına geldiğini, tarihte tarikatların islam dini için iyi hizmetler yaptığını, amaçlarının ahlaklı, halis insanlar yetiştirmek olduğunu ancak son 100 yıldır tarikatların büyük bir yozlaşmaya uğradığını, ticari işlerle uğraştıklarını, holdingleştiklerini, iktidarla içli dışlı olduklarını anlattı. Altan Tan devamında “evet, tarikatlar olabilir ama tarikatların ilmi, adli ve mali denetime tabi tutulması gerektiğini, iktidarlarla, tarikat ve cemaatlerin karşılıklı olarak birbirinden nemalandıklarını bununda büyük bir çürümeyi beraberinde getirdiğini söyledi.
Gazeteci İsmail Saymaz Tarikat ve cemaatlerin başı boş bırakıldığını, denetimsiz bırakıldığını, tarikatların amacı dışında her işe bulaştığını, merdiven altı tarikatların oluştuğunu söyledi.
Hukukçu Ersan Şen, hukukta ve anayasamızda tarikatlara yer olmadığını, maalesef bu konudaki anayasa maddelerinin tarikatlara uygulanmadığını, Kur’an’da şeyh, tarikat ve cemaat gibi kavramların olmadığını, insanoğlunun tarikat olmadan Kur’an’ı takip ederek dini hayatını çok rahat bir şekilde yaşayabileceğini anlattı.
Evet doğrudur: Kur’an’da tarikat kurulacak, sizde koşulsuz itaat edeceksiniz, öyle yaşayacaksınız diye bir ayet yok. Hatta ilahiyatçı yazar İhsan Eliaçık, Kur’an’ın tarikatlara 4 konuda karşı olduğunu, tarikatların böylelikle Kur’an karşıtı fiillere giriştiklerini belirtiyor. Hatta tartışmasız açıktır ki İslam’da ruhban sınıfı yok. Hz. Muhammed bile Allah-kul ilişkisinde vekil değildi; elçi idi.
Tarihte tarikatlar ile ilgili çok olumlu örnek var ama Altan Tan’ın dediği gibi son yüz yıldır bu topraklarda tarikatlar epeyce yozlaştılar. Siyasete girdiler, devlet kadrolarına sızdılar, holdingleştiler; hak, hukuk, ahlak, adalet ve din yolundan saptılar.
Hükümetlerde sırf daha kolay oy alsın diye hep cemaatlerle dirsek temasında bulundular, oylara epey ültimas tanıdılar. Sufi geleneği, kim olursa olsun doğruyu söyleme, hakkı söyleme, adaleti savunma görevini terk ederek tamamen şahsi dünyevi çıkarlarına odaklandılar.
Belirtildiği gibi tarihte devlet, hükümet, padişah ve hükümdarların boyunduruğuna girmeyen, ticaretle uğraşmayan pek çok Sufi, tarikat lideri vardır.
Birkaç örnek vermek gerekirse:
EBU MALİK’i Abbasi hükümdarı-halifesi Harun Reşit, Bağdat’a çağırır fakat o gitmez.
İMAM AHMED BİN HANBEL(780-855): Abbasi hükümdarı ve halifeleri Memun, kardeşi Mutasım ve Mutasım’ın oğlu Vasik Billah’ın istediği şekilde din yorumları yapmadığı için hapislere atıldı. Kızgın güneşte işkencelere uğradı.
İMAM’I AZAM EBU HANİFE(699-767) :Hayatının ilk 50 yılı Emeviler döneminde, diğer kalan 18 yılı Abbasiler döneminde geçmiştir.
Emeviler, derin ilmini ve etki alanının genişliğini gördükleri Ebû Hanîfe’ye kadılık teklif ederek yanlarına çekmeye çalışmışlardır. Bu teklifi Emevîler’in Irak valisi Ömer bin Hübeyre yapmıştır.
Fakat Ebû Hanîfe, bu makamın ne niyetle verildiğini sezmiş ve bu görevi kabul etmemiştir. Bunun üzerine hiddetlenen vali, onu kırbaçlatmıştır. Bu durumdan imamı kırbaçlayan zindancı bile etkilenmiş, bu şekilde devam ederse imamın öleceğini valiye bildirmiştir. Bu zulüm esnasında yanına gelenlere Ebû Hanîfe’nin cevabı şu şekilde olmuştur:
“Vali benden Vasıt Mescidi’nin kapılarını saymak gibi sıradan bir iş istesin, yine kabul etmem. O bir insanın katline hükmedecek, ben mühür basacağım ha? Allah’a yemin ederim ki bu mümkün değil! Bu dünyada kırbaç yemek ahirette ceza görmekten daha iyidir.
Valinin beni öldürmeye gücü yeter fakat tekliflerini kabul ettirmeye asla!”
ŞEYH BEDREDDİN(1359-1420):Timur tarafından esir alındı. Dini ilminden etkilenen Timur, ülkesinin şeyhülislamı olmasını istedi. O bunu kabul etmeyerek Timur’un ülkesinden kaçtı. Osmanlı Padişahı Mehmet Çelebi’ye “Allah’ın kullarını kendi kuluna çeviriyorsun” diye karşı çıktı. Mehmet Çelebi tarafından idam edildi.
İktidarlardan nemalanmaya çalışan bir tarikat, hakikati aşılayamaz. Paranın esiri olan bir tarikat dinin temeli olan adaleti haykıramaz. Şimdi soruyorum: Ticarete, siyasete, devlete bulaşmayan kaç tarikat var bu ülkede? Güçlünün karşısında durup “bu adaletsizliktir, bu zülümdür, bu haksızlıktır, ayıptır, günahtır” diyebilen kaç tarikat ve şeyhi var bu ülkede?
